O wycince chorych drzew w Puszczy Białowieskiej jest coraz głośniej. Co robić poza protestami i podpisywaniem petycji? Jak pomóc przyrodzie? Sadźmy w ogrodach więcej drzew, krzewów i bylin. I to nie tych pochodzących z egzotycznych krajów, ale głównie naszych – polskich!
Puszcza Białowieska to jedyny las w Europie zbliżony do naturalnego, gdzie człowiek jeszcze dotąd niewiele zmienił. To jeden z naszych najcenniejszych skarbów i musimy go chronić. Dlaczego więc leśnicy chcą dokonać wycinki świerków zaatakowanych przez kornika drukarza? Przytaczamy opinię dra hab. Bohdana Jaroszewicza z Białowieskiej Stacji Geobotanicznej UW, aby łatwiej było zrozumieć, co dla Puszczy jest dobre, a co złe.
Świerk pospolity (Picea abies)
Fakty i mity o korniku drukarzu
Czy wycinka i wywóz chorych drzew z Puszczy Białowieskiej zahamuje działalność szkodliwych dla drzew owadów? Wcale nie. Z takimi gradacjami szkodników w lesie mamy do czynienia regularnie, w ostatnich 50. latach kronik drukarz atakował masowo nawet co 10-20 lat. Na Syberii gradacje tego szkodnika zdarzają się regularnie co 150 lat i las sam się później odnawia. Aby doszło do ataku szkodników, temperatura i wilgotność powietrza musi być dla nich sprzyjająca. Gradacja następuje, gdy mamy do czynienia z suszą, a w ostatnich latach obserwowaliśmy to zjawisko dość często.
Drewno uszkodzone przez larwy kornika drukarza
Świerk pospolity (Picea abies) był sztucznie odnawiany przez leśników, ponieważ stanowi źródło drewna. Nie wszyscy wiedzą, że drewno z Puszczy Białowieskiej do tej pory trafiało nie tylko do okolicznych mieszkańców, ale było wywożone głównie do fabryk płyt wiórowych i papierni, mówi dr hab. Bohdan Jaroszewicz. Obecnie, z powodu nagłośnienia sprawy wycinki drzew, niektóre przedsiębiorstwa zaczęły wycofywać się z kupowania drewna pochodzącego z Puszczy Białowieskiej.
Dlaczego tak duża część Puszczy Białowieskiej została zaatakowana przez kornika drukarza? To efekt gospodarki leśnej; leśnicy doprowadzili do zmiany składu gatunkowego obszarów leśnych i udział procentowy świerków znacznie się zwiększył. Obecnie w Puszczy Białowieskiej tych drzew jest zbyt dużo, toteż zachodzi naturalny proces i ten gatunek sam zaczyna ustępować z drzewostanów.
Kornik drukarz (Ips typographus), postać dorosła
Czy wycinka i wywóz drzew zahamuje gradację kornika?
Zdaniem biologów i ekologów wycinka i wywóz zaatakowanych przez szkodnika w polskiej części Puszczy świerków nie przyniesie żądanego efektu. A to dlatego, że skutek odniosłaby jedynie wycinka 85% wszystkich zaatakowanych drzew w Puszczy, a więc także tych poza naszą granicą. A to jest, na szczęście, niemożliwe. Natomiast jeśli drzewa nie zostaną usunięte, lecz pozostawione, wówczas drzewostany same się odrodzą. Na martwym drewnie rozwija się wiele innych gatunków roślin. Wiele gatunków zwierząt w takich warunkach znajduje nowe siedliska.
Co powinno się zrobić dla Puszczy? Przede wszystkim zmniejszyć limity wycinki drzew oraz przekształcić obszary lasów gospodarczych, w których ingeruje człowiek, w lasy naturalne. Obszary gospodarcze lasów w Puszczy Białowieskiej powinny być wyłączone spod Ustawy o lasach.
Obuwik pospolity (Cypripedium calceolus)
Gatunki roślin występujące w Puszczy Białowieskiej
- najliczniejsze – turzyce, wierzby, sity, koniczyny, rdestnica, przetacznik, paprocie
- rzadkie – kosaciec syberyjski, obuwik pospolity, pełnik europejski, arnika górska, turówka wonna
- relikty epoki lodowcowej – skalnica torfowa, wierzba borówkolistna, wierzba lapońska i in.
- najliczniejsze gatunki drzew – świerk pospolity, sosna pospolita, dąb szypułkowy i bezszypułkowy, brzozy (brodawkowata, omszona, karpacka), wiązy (górski, polny, szypułkowy), wierzby (biała, krucha, pięciopręcikowa, iwa), grab pospolity, lipa drobnolistna, klon zwyczajny, olsza czarna, jesion wyniosły, czeremcha, jarzębina, topole (osika i czarna)
- najliczniejsze gatunki krzewów – leszczyna pospolita, trzmielina zwyczajna i brodawkowata, kruszyna, wierzby (m.in. łoza, uszata, czarniawa), janowce, szczodrzeńce, porzeczki (czarna, czerwona, alpejska), róże, głogi, jeżyna, tarnina, berberys
- byliny – sasanka otwarta, koniczyna łubinowata
Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia) – nieduże drzewo liściaste (15 m), które można sadzić w ogrodach na całym obszarze Polski. Ma efektowne liście, kwitnie na biało, a od lipca do października wydaje ładne czerwone owoce, które są pożywieniem wielu ptaków. Jarzębina jest tolerancyjna w stosunku do podłoża i stanowiska. Najlepiej jednak rośnie w słońcu, na przepuszczalnym, piaszczystym podłożu.
Pełnik europejski (Trollius europaeus) – bylina dorastająca do 50 cm wysokości. Kwitnie na żółto w maju i czerwcu. Lubi żyzne, próchniczno-gliniaste, stale lekko wilgotne podłoże. Najlepiej prezentuje się nad brzegami zbiorników wodnych oraz na rabatach.
Kosaciec syberyjski (Iris sibirica) – roślina cebulowa osiągająca ok. 70-80 cm wysokości. Kwitnie na fioletowo od czerwca do lipca. Ma cienkie, szablaste liście, tworzy kępę. Lubi żyzne, lekko kwaśne podłoże, stale lekko wilgotne. Najlepiej rośnie w półcieniu. Nadaje się do sadzenia nad brzegami zbiorników wodnych oraz na rabatach naturalistycznych.
Arnika górska (Arnica montana) – bylina dorastająca do 15-60 cm wysokości. Ma liście całobrzegie lub ząbkowane, zebrane w rozetę u nasady łodygi. Kwitnie na intensywny żółty kolor w czerwcu i sierpniu. Roślina objęta ochroną gatunkową. Może rosnąć w słońcu lub lekkim cieniu, najlepiej na kwaśnym podłożu.
Sasanka otwarta (Pulsatilla patens) – nieduża bylina, kwitnąca od marca do kwietnia na niebiesko, objęta ochroną gatunkową. Dorasta do 10-20 cm wysokości. Łodyga i pączki pokryte są długimi, miękkimi włoskami. Sasanki najlepiej rosną na suchych i słonecznych stanowiskach, na wapiennym podłożu. Można je sadzić w ogrodach skalnych i na rabatach.
