Datura, bieluń, brugmansja lub trąby anielskie. Pod tymi nazwami kryją się niezwykle oryginalne rośliny, które latem mogą zdobić balkon lub ogród, ale zimę muszą spędzić we wnętrzu.
Datury (bo tak rodzaj najczęściej jest nazywany) należą do rodziny psiankowatych (Solanaceae), tej samej co znany wszystkim ziemniak. Uprawia się je ze względu na ogromne kwiaty, kształtem przypominające trąbki. Ojczyzną większości gatunków są obie Ameryki i Meksyk. Na pozostałych obszarach rośliny rozprzestrzeniły się same. W ciepłym klimacie mogą osiągać nawet 4 metry wysokości.
Roślina tworzy szerokie krzewy lub małe drzewka (2-4 m wys.). Jej liście są duże, powcinane i gładkie (osiągają nawet 25 cm długości). Kwiaty mają bardzo długą rurkę i zwijają się w charakterystyczną trąbkę. Kolor płatków może być biały, różowy, łososiowy, żółty, kremowy, pomarańczowy lub różowy. Niektóre okazy mają barwę fioletową. Zdarzają się też takie o kwiatach podwójnych bądź pełnych. Często ładnie pachną.
Owoc rośliny to zielona, kolczasta torebka, w której znajduje się wiele czarnych nasion.
Od wieków nasiona roślin pochodzących z tego rodzaju miały wielkie znaczenie dla Indian, buddystów i hinduistów. W Nepalu i Indiach dwa gatunki (Datura metel var. alba i D. suaveolens) były uznawane za święte.
Należy wiedzieć, że związki zawarte w częściach roślin mogą być dla człowieka bardzo niebezpieczne i mają właściwości halucynogenne. Wykorzystuje się je w medycynie do produkcji niektórych leków.
Uprawa i pielęgnacja
Większość gatunków w Polsce uprawia się w pojemnikach. Wymagają żyznego, przepuszczalnego, zasobnego, wilgotnego podłoża i w trakcie sezonu wegetacyjnego nawożenia preparatami przeznaczonymi dla tego rodzaju. Bieluń najlepiej kwitnie w miejscu słonecznym. Łodygi rośliny są kruche, więc stanowisko powinno być osłonięte od wiatru. Ponieważ nie znosi mrozów, roślinę na zewnątrz wystawia się w czerwcu po wcześniejszym zahartowaniu, zaś do domu wstawia przed nadejściem przymrozków. Jesienią, po przekwitnięciu, przycina się wszystkie niezdrewniałe pędy. Donicę z rośliną należy ustawić w pomieszczeniu, w którym panuje temperatura 10-15° C. Jeżeli liście na pędach utrzymują się, roślinę nadal podlewamy, a jeśli nie – podlewanie ograniczamy.
Wiosną przesadzamy roślinę do większego pojemnika lub (w przypadku bardzo dużych egzemplarzy) wymieniamy jedynie wierzchnią warstwę podłoża.
Gatunki
- Bieluń dziędzierzawa (Datura stramonium) – roślina roczna zadomowiona w Polsce. Dorasta do 1,5 m wysokości.
- Bieluń indiański (Datura innoxia) – pochodzi z Meksyku. Osiąga 1,5 m wysokości. Kwiaty dorastają do 10 cm długości. Roślina lecznicza stosowana przez Indian.
- Bieluń surmikwiat (Datura metel) – roślina roczna pochodząca z tropików. Jej kwiaty osiągają 15-20 cm długości.
- Bieluń twardołodygowy (Datura ceratocaula) – pochodzi z Meksyku. Przez Azteków używana jako roślina rytualna. Jej białe lub fioletoworóżowe kwiaty silnie pachną.
- Bieluń drzewiasty (Datura arborea) – krzyżówka o wielu ciekawych odmianach różniących się barwą kwiatów. Kwiaty osiągają do 30 cm długości.
Zdjęcia: 123RF
